Rothenburg ob der Tauber, St. Jakob: Unterschied zwischen den Versionen
(Zu Kategorien hinzugefügt) Markierungen: Mobile Web-Bearbeitung Mobile Bearbeitung |
|||
| (28 dazwischenliegende Versionen von 6 Benutzern werden nicht angezeigt) | |||
| Zeile 1: | Zeile 1: | ||
{{Orgelbeschreibung | {{Orgelbeschreibung | ||
| − | |BILD 1=Rothenburg | + | |BILD 1= St. Jakob, Hauptschiff, nach Westen Rothenburg ob der Tauber 20230518 0189 (cropped 2).jpg |BILD 1-Text=Rieger-Orgel (1968) |
| − | |BILD 2= | + | |BILD 2= Rothenburg, St. Jakob, Hauptspieltisch.JPG |BILD 2-Text= Hauptspieltisch |
| − | |BILD 3= | + | |BILD 3= Rothenburg, St. Jakob, Nebenspieltisch.JPG |BILD 3-Text= Spieltisch auf der Rückseite der Hauptorgel |
| − | |BILD 4= | + | |BILD 4= Rothenburg ob der Tauber St. Jakob Orgel (5).jpg |BILD 4-Text=Rückseitiger Prospekt zur Kapelle |
| − | |ORT = Rothenburg ob der Tauber, Mittelfranken, Bayern, Deutschland | + | |ORT = 91541 Rothenburg ob der Tauber, Beim Klingentor, Mittelfranken, Bayern, Deutschland |
|GEBÄUDE = evang. Pfarrkirche St. Jakob | |GEBÄUDE = evang. Pfarrkirche St. Jakob | ||
|LANDKARTE = 49.377778, 10.1776 | |LANDKARTE = 49.377778, 10.1776 | ||
|WEITERE ORGELN = | |WEITERE ORGELN = | ||
|ANDERER NAME = | |ANDERER NAME = | ||
| − | |ERBAUER = Rieger | + | |ERBAUER = Rieger Orgelbau, Schwarzach (A)<br>Intonation: Winfried Albiez |
|BAUJAHR = 1968 | |BAUJAHR = 1968 | ||
| − | |UMBAU = | + | |UMBAU = 2021 Renovierung und Ausreinigung durch Orgelbau Sandtner (Dillingen/Donau) und Orgelbau Friedrich (Oberasbach); dabei Einbau einer Heuss-Setzeranlage und (ergänzend zu den mechanischen Koppeln) elektrische Koppeln. |
|GEHÄUSE = | |GEHÄUSE = | ||
| − | |GESCHICHTE = | + | |GESCHICHTE = |
| + | s. auch [https://orgeldb.de/cgi-bin/dtab?o=Rothenburg%20ob%20der%20Tauber&k=St.%20Jakob Orgeldatenbank Bayern] | ||
| + | |||
| + | 1510 Neubau durch Hans Kindler (Ingolstadt) II/14<br> | ||
| + | 1593-96 Neubau durch Caspar Schütz (Laubach/Hessen)<br> | ||
| + | 1638-41 Neubau eines Orgeltrias mit 47 Registern durch Johann Linhard Schannat (Würzburg)mit Haupt-/Süd- und Mittelorgel<br> | ||
| + | 1669-72 Umbau durch Leyer (Rothenburg)<br> | ||
| + | 1840 Abbruch des Orgeltrias und Neubau auf der Westempore durch August Bittner (Nürnberg)<br> | ||
| + | 1858 Umbau durch Steinmeyer (III/38)<br> | ||
| + | 1905 Umbau und Erweiterung durch Steinmeyer (III/50)<br> | ||
| + | Im Zuge von Renovierungs- und Restaurierungsarbeiten in der Stadtkirche 1965–1968 wurde die Steinmeyer-Orgel abgebrochen und schließlich 1968 durch einen Neubau von Rieger Orgelbau ersetzt. Die Disposition entwarf KMD Friedrich Högner (Regensburg). Mehrere Ergänzungen der Disposition und Bedienelemente im Hauptspieltisch fanden nach 1968 statt. Als Besonderheit kann die Orgel auf der Rückseite für die Kapelle auszugsweise gespielt werden, wo sich ein zweimanualiger Spieltisch befindet. Das Konzept entwarfen Joseph von Glatter-Götz und Johannes Ludwig; die Mensuren und Intonation stammen von Winfried Albiez (1938-1984), der sich im folgenden Jahr mit seiner eigenen Werkstatt selbständig machte. | ||
|STIMMTONHÖHE = | |STIMMTONHÖHE = | ||
| − | |TEMPERATUR = | + | |TEMPERATUR = gleichstufig |
| − | |WINDLADEN = Schleifladen | + | |WINDLADEN = Schleifladen (Pedal: Kegelladen in der großen Oktave) |
|SPIELTRAKTUR = mechanisch | |SPIELTRAKTUR = mechanisch | ||
|REGISTERTRAKTUR = elektrisch | |REGISTERTRAKTUR = elektrisch | ||
|REGISTER = 69 | |REGISTER = 69 | ||
| − | |MANUALE = 4, C-g | + | |MANUALE = 4 Manuale, C-g<sup>3</sup> |
| − | |PEDAL = | + | |PEDAL = C-f<sup>1</sup> |
| − | |SPIELHILFEN =Koppeln: I/II, III/II, IV/II, III/ | + | |SPIELHILFEN = Koppeln im Hauptspieltisch: III/I, I/II, III/II, IV/II, I/P, II/P, III/P, IV/P.<br>Spielhilfen im Hauptspieltisch: Heuss-Setzeranlage (2021). Schwelltritte für Schwellwerk und Brustwerk. Drucktaster: Glockenspiel, Dämpfer, Zimbelstern, Spieltisch unten aus.<br>Koppeln im Nebenspieltisch: II/I, I/P, II/P.<br>Spielhilfen im Nebenspieltisch: 6 mechanische Setzerkombinationen (Sternsetzer). Schwelltritte für Schwellwerk und Brustwerk. Drucktaster<ref> Nach 1968 hinzugefügt.</ref>: Zungen ab, Spieltisch oben aus. Tritte: Handregister ab, Pleno. |
}} | }} | ||
{{Disposition4 | {{Disposition4 | ||
|ÜBERSCHRIFT = | |ÜBERSCHRIFT = | ||
| − | |WERK 1 =Rückpositiv | + | |WERK 1 = I. Rückpositiv |
| − | |REGISTER WERK 1 =Principal 8' | + | |REGISTER WERK 1 = Principal 8' |
| + | |||
Rohrflöte 8' | Rohrflöte 8' | ||
| Zeile 35: | Zeile 46: | ||
Koppelflöte 4' | Koppelflöte 4' | ||
| − | Sesquialter II 2 2/3' | + | Sesquialter II 2<sup>2</sup>/<Sub>3</Sub>' |
Gemshorn 2' | Gemshorn 2' | ||
| − | Quintlein 1 1/3' | + | Quintlein 1<sup>1</sup>/<Sub>3</Sub>' |
Scharff IV 1' | Scharff IV 1' | ||
| Zeile 47: | Zeile 58: | ||
Krummhorn 8' | Krummhorn 8' | ||
| − | Tremulant | + | ''Tremulant'' |
| + | |WERK 2 = II. Hauptwerk | ||
| + | |REGISTER WERK 2 =Principal 16' | ||
| − | + | Oktav 8' | |
| − | |||
| − | |||
Spitzflöte 8' | Spitzflöte 8' | ||
| − | + | Oktav 4' | |
Hohlflöte 4' | Hohlflöte 4' | ||
| − | Quinte 2 2/3' | + | Quinte 2<sup>2</sup>/<Sub>3</Sub>' |
Superoktav 2' | Superoktav 2' | ||
| − | Mixtur VI 1 1/3' | + | Mixtur VI 1<sup>1</sup>/<Sub>3</Sub>' |
| − | Zimbel IV 2/3' | + | Zimbel IV <sup>2</sup>/<Sub>3</Sub>' |
| − | + | Cornet V 8' <ref>Ab g<sup>0</sup>.</ref> | |
Trompete 16' | Trompete 16' | ||
| Zeile 73: | Zeile 84: | ||
Trompete 8' | Trompete 8' | ||
| − | Chamade 8' | + | Chamade 8' <ref>Horizonal (im vorderen Prospekt).</ref> |
| + | |||
| + | Clairon 4' <ref>Horizonal (im vorderen Prospekt).</ref> | ||
| + | |||
| + | ''Glockenspiel'' <ref>C–f<sup>3</sup> (dem II. Manual zugeordnet, aber im Schwellwerk); nach 1968 hinzugefügt.</ref> | ||
| − | |||
| − | |WERK 3 =Schwellwerk | + | |WERK 3 = III. Schwellwerk |
| − | |REGISTER WERK 3 =Pommer 16 | + | |REGISTER WERK 3 = Pommer 16' |
| − | |||
| − | + | Principal 8' | |
Bleigedackt 8' | Bleigedackt 8' | ||
| + | |||
| + | Salicional 8' | ||
Schwebung 8' | Schwebung 8' | ||
| − | + | Oktav 4' | |
Rohrflöte 4' | Rohrflöte 4' | ||
| − | + | Nasat 2<sup>2</sup>/<Sub>3</Sub>' | |
Blockflöte 2' | Blockflöte 2' | ||
| − | Terz 1 3/5' | + | Terz 1<sup>3</sup>/<Sub>5</Sub>' |
| − | Plein | + | Plein jeu V 2' |
| − | + | Buntcimbel IV <sup>1</sup>/<Sub>3</Sub>' | |
Fagott 16' | Fagott 16' | ||
| Zeile 109: | Zeile 124: | ||
Schalmei 4' | Schalmei 4' | ||
| − | Tremulant | + | ''Tremulant'' |
| + | |WERK 4 = IV. Brustwerk | ||
| + | |REGISTER WERK 4 = Holzgedackt 8' | ||
| − | + | Quintade 8' | |
| − | |||
| − | |||
Spitzgedackt 4' | Spitzgedackt 4' | ||
| Zeile 123: | Zeile 138: | ||
Sifflet 1' | Sifflet 1' | ||
| − | + | Zimbel II <sup>1</sup>/<Sub>4</Sub>' | |
| − | + | Glechter IV 1<sup>3</sup>/<Sub>5</Sub>' | |
Vox Humana 8' | Vox Humana 8' | ||
| Zeile 131: | Zeile 146: | ||
Musette 4' | Musette 4' | ||
| − | Tremulant | + | ''Tremulant'' |
| − | |||
|WERK 5 =Pedal | |WERK 5 =Pedal | ||
| − | |REGISTER WERK 5 =Untersatz 32' | + | |REGISTER WERK 5 =Untersatz 32' <ref>Im hinteren Prospekt.</ref> |
Principal 16' | Principal 16' | ||
| − | Subbaß 16' | + | Subbaß 16' <ref>Im hinteren Prospekt.</ref> |
Oktav 8' | Oktav 8' | ||
| Zeile 143: | Zeile 157: | ||
Spillpfeife 8' | Spillpfeife 8' | ||
| − | Rauschbaß 5 1/3' | + | Rauschbaß IV 5<sup>1</sup>/<Sub>3</Sub>' |
| − | Baßzink 5 1/3' | + | Baßzink IV 5<sup>1</sup>/<Sub>3</Sub>' |
Flötoktav 4' | Flötoktav 4' | ||
| Zeile 151: | Zeile 165: | ||
Nachthorn 2' | Nachthorn 2' | ||
| − | Mixtur 2 2/3' | + | Mixtur VI 2<sup>2</sup>/<Sub>3</Sub>' |
Bombarde 16' | Bombarde 16' | ||
| − | Sordun 16' | + | Sordun 16' <ref>Horizonal (im hinteren Prospekt).</ref> |
Posaune 8' | Posaune 8' | ||
| − | Zinke 4' | + | Zinke 4' <ref>Horizonal (im vorderen Prospekt).</ref> |
| − | Pedalwerk | + | '''Pedalwerk II'''<ref>Nur vom hinteren Zweitspieltisch aus spielbar. Das Pfeifenwerk befindet sich auf der Rückseite in den beiden seitlichen Gehäusen über dem Nebenspieltisch.</ref>: |
Holzbaß 16' | Holzbaß 16' | ||
| Zeile 168: | Zeile 182: | ||
Flötbaß 8' | Flötbaß 8' | ||
| − | Choralbaß 4' | + | Choralbaß II 4' + <sup>1</sup>/<Sub>3</Sub>' |
Pommer 2' | Pommer 2' | ||
| − | + | Dulzian 16' | |
| + | }} | ||
| + | |||
| + | '''Anmerkung:''' | ||
| + | <references /> | ||
| + | |||
| − | + | <gallery> | |
| + | St. Jakob, Hauptschiff, nach Westen Rothenburg ob der Tauber 20230518 0189 (cropped 2).jpg | ||
| + | Rothenburg ob der Tauber St. Jakob Orgel (2).jpg | ||
| + | St. Jakob, Hauptschiff, nach Westen Rothenburg ob der Tauber 20230518 0189 (cropped).jpg | ||
| + | St. Jakob, Hauptschiff, nach Westen Rothenburg ob der Tauber 20230518 0189.jpg | ||
| + | Nave - St.Jakob - Rothenburg ob der Tauber - Germany 2017.jpg | ||
| + | Rothenburg BW 20.JPG | ||
| + | Rothenburg_ob_der_Tauber_St._Jakob_Orgel_(4).jpg | ||
| + | </gallery> | ||
{{Verweise | {{Verweise | ||
| − | |ANMERKUNGEN = | + | |ANMERKUNGEN = |
| + | Die Orgel hat zwei Prospektseiten und verfügt über zwei Spieltische: einen viermanualigen Hauptspieltisch auf der Vorderseite, und einen zweimanualigen Spieltisch auf der Rückseite (dem das Schwellwerk und Brustwerk sowie fünf eigene Pedalregister im Pedalwerk II zugeteilt sind). Die Spieltrakturen sind mechanisch (Schleifladen; Kegelladen in der großen Oktave des Pedals), die Registertraktur ist elektrisch. | ||
|DISCOGRAPHIE = | |DISCOGRAPHIE = | ||
| − | |LITERATUR = | + | |LITERATUR =Orgeldatenbank Bayern (v3) 2009 |
| − | |WEBLINKS = | + | |WEBLINKS = |
| − | }} | + | [http://rothenburg-evangelisch.de/musik-kultur/die-rieger-orgel Orgelbeschreibung auf den Seiten der Gemeinde] |
| + | |||
| + | [https://www.edition-lade.com/b__cds/d__cd__orgeln/orgel_cd_021.htm Beschreibung auf edition-lade.com] | ||
| + | |||
| + | [https://orgeldb.de/cgi-bin/dtab?o=Rothenburg%20ob%20der%20Tauber&k=St.%20Jakob Orgeldatenbank Bayern v5 (2009) online] | ||
| + | |||
| + | [http://orgbase.nl/scripts/ogb.exe?database=ob2&%250=2002354&LGE=EN&LIJST=lang Eintrag auf orgbase.nl] | ||
| + | }}== Videos == | ||
| + | '''Mitschnitt „30 Minuten Orgelmusik“ – David Jochim:''' <youtube>https://www.youtube.com/watch?v=stGU8cr7cJw</youtube> | ||
| + | |||
| + | |||
| + | '''L. Vierne: Naïades op. 55,4 – Julián Andrés Bewig:''' <youtube>https://www.youtube.com/watch?v=MaMKo5_rlAI</youtube> | ||
| + | |||
| + | |||
| + | '''F. Tunder: Präludium g-moll – Hubert Hübner:''' <youtube>https://www.youtube.com/watch?v=fEiA9oZqXtg</youtube> | ||
| + | |||
| + | |||
| + | '''The Joy of Music – Diane Bish:''' <youtube>https://www.youtube.com/watch?v=rRomonw6Rf8</youtube> | ||
| + | |||
| + | |||
| + | '''Orgelkonzert in Sankt Jakob – Gerd Wachowski (vermut. 1980er Jahre):''' <youtube>https://www.youtube.com/watch?v=sRfvwcGmBvs</youtube> | ||
| + | |||
| + | |||
| + | '''Orgelkonzert in St. Jakob zu Rothenburg ob der Tauber:<br>Buxtehude, Bach, Mendelssohn, David, Hahn, Messiaen – Hans Helmut Hahn (1979)''' <youtube>https://www.youtube.com/watch?v=a2gB07H0gs4</youtube> | ||
[[Kategorie:1960-1979|Rothenburg ob der Tauber, ev. Kirche St. Jakob (AB)]] | [[Kategorie:1960-1979|Rothenburg ob der Tauber, ev. Kirche St. Jakob (AB)]] | ||
| Zeile 187: | Zeile 238: | ||
[[Kategorie:Bayern|Rothenburg ob der Tauber, ev. Kirche St. Jakob (AB)]] | [[Kategorie:Bayern|Rothenburg ob der Tauber, ev. Kirche St. Jakob (AB)]] | ||
[[Kategorie:Deutschland|Rothenburg ob der Tauber, ev. Kirche St. Jakob (AB)]] | [[Kategorie:Deutschland|Rothenburg ob der Tauber, ev. Kirche St. Jakob (AB)]] | ||
| + | [[Kategorie:Landkreis Ansbach|Rothenburg ob der Tauber, St. Jakob]] | ||
[[Kategorie:Mittelfranken|Rothenburg ob der Tauber, ev. Kirche St. Jakob (AB)]] | [[Kategorie:Mittelfranken|Rothenburg ob der Tauber, ev. Kirche St. Jakob (AB)]] | ||
[[Kategorie:Rieger Orgelbau|Rothenburg ob der Tauber, ev. Kirche St. Jakob (AB)]] | [[Kategorie:Rieger Orgelbau|Rothenburg ob der Tauber, ev. Kirche St. Jakob (AB)]] | ||
| − | [[Kategorie: | + | [[Kategorie:Högner, Friedrich (OSV)]] |
Aktuelle Version vom 20. August 2025, 19:09 Uhr
Adresse: 91541 Rothenburg ob der Tauber, Beim Klingentor, Mittelfranken, Bayern, Deutschland
Gebäude: evang. Pfarrkirche St. Jakob
| Orgelbauer: | Rieger Orgelbau, Schwarzach (A) Intonation: Winfried Albiez |
| Baujahr: | 1968 |
| Geschichte der Orgel: | s. auch Orgeldatenbank Bayern
1510 Neubau durch Hans Kindler (Ingolstadt) II/14 |
| Umbauten: | 2021 Renovierung und Ausreinigung durch Orgelbau Sandtner (Dillingen/Donau) und Orgelbau Friedrich (Oberasbach); dabei Einbau einer Heuss-Setzeranlage und (ergänzend zu den mechanischen Koppeln) elektrische Koppeln. |
| Temperatur (Stimmung): | gleichstufig |
| Windladen: | Schleifladen (Pedal: Kegelladen in der großen Oktave) |
| Spieltraktur: | mechanisch |
| Registertraktur: | elektrisch |
| Registeranzahl: | 69 |
| Manuale: | 4 Manuale, C-g3 |
| Pedal: | C-f1 |
| Spielhilfen, Koppeln: | Koppeln im Hauptspieltisch: III/I, I/II, III/II, IV/II, I/P, II/P, III/P, IV/P. Spielhilfen im Hauptspieltisch: Heuss-Setzeranlage (2021). Schwelltritte für Schwellwerk und Brustwerk. Drucktaster: Glockenspiel, Dämpfer, Zimbelstern, Spieltisch unten aus. Koppeln im Nebenspieltisch: II/I, I/P, II/P. Spielhilfen im Nebenspieltisch: 6 mechanische Setzerkombinationen (Sternsetzer). Schwelltritte für Schwellwerk und Brustwerk. Drucktaster[1]: Zungen ab, Spieltisch oben aus. Tritte: Handregister ab, Pleno. |
Disposition
| I. Rückpositiv | II. Hauptwerk | III. Schwellwerk | IV. Brustwerk | Pedal |
| Principal 8'
Rohrflöte 8' Oktav 4' Koppelflöte 4' Sesquialter II 22/3' Gemshorn 2' Quintlein 11/3' Scharff IV 1' Bärpfeife 16' Krummhorn 8' Tremulant |
Principal 16'
Oktav 8' Spitzflöte 8' Oktav 4' Hohlflöte 4' Quinte 22/3' Superoktav 2' Mixtur VI 11/3' Zimbel IV 2/3' Cornet V 8' [2] Trompete 16' Trompete 8' Chamade 8' [3] Clairon 4' [4] Glockenspiel [5] |
Pommer 16'
Principal 8' Bleigedackt 8' Salicional 8' Schwebung 8' Oktav 4' Rohrflöte 4' Nasat 22/3' Blockflöte 2' Terz 13/5' Plein jeu V 2' Buntcimbel IV 1/3' Fagott 16' Trompete 8' Oboe 8' Schalmei 4' Tremulant |
Holzgedackt 8'
Quintade 8' Spitzgedackt 4' Spitzgamba 4' Principal 2' Sifflet 1' Zimbel II 1/4' Glechter IV 13/5' Vox Humana 8' Musette 4' Tremulant |
Untersatz 32' [6]
Principal 16' Subbaß 16' [7] Oktav 8' Spillpfeife 8' Rauschbaß IV 51/3' Baßzink IV 51/3' Flötoktav 4' Nachthorn 2' Mixtur VI 22/3' Bombarde 16' Sordun 16' [8] Posaune 8' Zinke 4' [9]
Holzbaß 16' Flötbaß 8' Choralbaß II 4' + 1/3' Pommer 2' Dulzian 16' |
Anmerkung:
- ↑ Nach 1968 hinzugefügt.
- ↑ Ab g0.
- ↑ Horizonal (im vorderen Prospekt).
- ↑ Horizonal (im vorderen Prospekt).
- ↑ C–f3 (dem II. Manual zugeordnet, aber im Schwellwerk); nach 1968 hinzugefügt.
- ↑ Im hinteren Prospekt.
- ↑ Im hinteren Prospekt.
- ↑ Horizonal (im hinteren Prospekt).
- ↑ Horizonal (im vorderen Prospekt).
- ↑ Nur vom hinteren Zweitspieltisch aus spielbar. Das Pfeifenwerk befindet sich auf der Rückseite in den beiden seitlichen Gehäusen über dem Nebenspieltisch.
Bibliographie
| Anmerkungen: | Die Orgel hat zwei Prospektseiten und verfügt über zwei Spieltische: einen viermanualigen Hauptspieltisch auf der Vorderseite, und einen zweimanualigen Spieltisch auf der Rückseite (dem das Schwellwerk und Brustwerk sowie fünf eigene Pedalregister im Pedalwerk II zugeteilt sind). Die Spieltrakturen sind mechanisch (Schleifladen; Kegelladen in der großen Oktave des Pedals), die Registertraktur ist elektrisch. |
| Literatur: | Orgeldatenbank Bayern (v3) 2009 |
| Weblinks: | Orgelbeschreibung auf den Seiten der Gemeinde
Beschreibung auf edition-lade.com |
Videos
Mitschnitt „30 Minuten Orgelmusik“ – David Jochim:
L. Vierne: Naïades op. 55,4 – Julián Andrés Bewig:
F. Tunder: Präludium g-moll – Hubert Hübner:
The Joy of Music – Diane Bish:
Orgelkonzert in Sankt Jakob – Gerd Wachowski (vermut. 1980er Jahre):
Orgelkonzert in St. Jakob zu Rothenburg ob der Tauber:
Buxtehude, Bach, Mendelssohn, David, Hahn, Messiaen – Hans Helmut Hahn (1979)